Co to jest epilepsja? Jakie są objawy epilepsji?

Padaczka jest chorobą przewlekłą (długotrwałą), zwaną także padaczką. W padaczce w neuronach mózgu dochodzi do nagłych i niekontrolowanych wyładowań. W rezultacie u pacjenta występują mimowolne skurcze, zmiany czucia i zmiany świadomości. Padaczka jest chorobą powodującą drgawki. Pomiędzy napadami pacjent jest zdrowy. Pacjenta, który miał w życiu tylko jeden napad, nie uważa się za cierpiącego na padaczkę.

Na świecie żyje około 65 milionów pacjentów z padaczką. Chociaż obecnie nie ma leku, który mógłby zapewnić ostateczne leczenie padaczki, jest to zaburzenie, które można kontrolować, stosując strategie zapobiegające napadom i leki.

Co to jest napad padaczkowy?

Napady padaczkowe, które powstają w wyniku zmian w czynności elektrycznej mózgu i mogą im towarzyszyć objawy takie jak agresywne drżenie oraz utrata przytomności i kontroli, są ważnym problemem zdrowotnym, który istniał już w początkach cywilizacji.

Napad występuje w wyniku zsynchronizowanej stymulacji grupy komórek nerwowych w układzie nerwowym przez pewien okres czasu. W przypadku niektórych napadów padaczkowych napadom mogą towarzyszyć skurcze mięśni.

Chociaż epilepsja i napady padaczkowe są terminami używanymi zamiennie, w rzeczywistości nie oznaczają tego samego. Różnica między napadem padaczkowym a napadem polega na tym, że padaczka jest chorobą charakteryzującą się nawracającymi i spontanicznymi napadami. Historia pojedynczych napadów nie wskazuje, że dana osoba cierpi na padaczkę.

Jakie są przyczyny epilepsji?

W rozwoju napadów padaczkowych rolę może odgrywać wiele różnych mechanizmów. Brak równowagi pomiędzy stanami spoczynku i pobudzenia nerwów może stanowić neurobiologiczną podstawę napadów padaczkowych.

Nie we wszystkich przypadkach padaczki można w pełni określić przyczynę. Urazy porodowe, urazy głowy spowodowane wcześniejszymi wypadkami, trudne porody w wywiadzie, nieprawidłowości naczyniowe w naczyniach mózgowych w starszym wieku, choroby przebiegające z wysoką gorączką, zbyt niski poziom cukru we krwi, odstawienie alkoholu, nowotwory wewnątrzczaszkowe i stany zapalne mózgu to tylko niektóre ze zidentyfikowanych przyczyn jako związane ze skłonnością do drgawek. Padaczka może wystąpić w dowolnym momencie, od niemowlęctwa do starszego wieku.

Istnieje wiele schorzeń, które mogą zwiększać podatność danej osoby na wystąpienie napadów padaczkowych:

• Wiek

Padaczkę można zaobserwować w każdej grupie wiekowej, jednak grupy wiekowe, w których najczęściej diagnozuje się tę chorobę, to osoby we wczesnym dzieciństwie i po 55. roku życia.

• Infekcje mózgu

Istnieje zwiększone ryzyko rozwoju padaczki w przypadku chorób postępujących wraz ze stanem zapalnym, takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (zapalenie błon mózgowych) i zapalenie mózgu (zapalenie tkanki mózgowej).

• Napady padaczkowe w dzieciństwie

U niektórych małych dzieci mogą wystąpić napady niezwiązane z padaczką. Napady padaczkowe, które występują szczególnie przy chorobach przebiegających z wysoką gorączką, zwykle ustępują wraz z rozwojem dziecka. U niektórych dzieci napady te mogą zakończyć się rozwojem padaczki.

• demencja

Może występować predyspozycja do rozwoju padaczki w chorobach takich jak choroba Alzheimera, która postępuje wraz z utratą funkcji poznawczych.

• Historia rodzinna

Uważa się, że ryzyko rozwoju tej choroby jest zwiększone u osób, których bliscy krewni cierpią na padaczkę. U dzieci, których matka lub ojciec choruje na padaczkę, ryzyko wystąpienia tej choroby wynosi około 5%.

• Urazy głowy

Padaczka może wystąpić u osób po urazach głowy, takich jak upadki i uderzenia. Ważne jest, aby chronić głowę i ciało odpowiednim sprzętem podczas takich aktywności jak jazda na rowerze, nartach czy motocyklu.

• Zaburzenia naczyniowe

Udary, które występują w wyniku takich schorzeń, jak niedrożność lub krwawienie w naczyniach krwionośnych odpowiedzialnych za zaopatrzenie mózgu w tlen i składniki odżywcze, mogą powodować uszkodzenie mózgu. Uszkodzona tkanka w mózgu może wywoływać miejscowe drgawki, powodując u ludzi rozwój padaczki.

Jakie są objawy epilepsji?

Niektóre rodzaje padaczki mogą występować jednocześnie lub sekwencyjnie, powodując pojawienie się u ludzi wielu oznak i objawów. Czas trwania objawów może wahać się od kilku sekund do 15 minut.

Niektóre objawy są ważne, ponieważ występują przed napadem padaczkowym:

• Nagły stan intensywnego strachu i niepokoju
• Mdłości
• Zawroty głowy
• Zmiany związane ze wzrokiem
• Częściowy brak kontroli nad ruchami stóp i dłoni
• Poczucie, że wychodzisz ze swojego ciała
• Ból głowy

Różne objawy, które pojawiają się w takich sytuacjach, mogą wskazywać, że u danej osoby wystąpił napad padaczkowy:

• Zamieszanie po utracie przytomności
• Niekontrolowane skurcze mięśni
• Piana wydobywająca się z ust
• Jesień
• Dziwny smak w ustach
• Zaciskanie zębów
• Gryzienie języka
• Nagłe pojawienie się szybkich ruchów gałek ocznych
• Wydawanie dziwnych i pozbawionych znaczenia dźwięków
• Utrata kontroli nad jelitami i pęcherzem
• Nagłe zmiany nastroju

Jakie są rodzaje napadów?

Istnieje wiele rodzajów napadów, które można zdefiniować jako napady padaczkowe. Krótkie ruchy gałek ocznych nazywane są napadami nieświadomości. Jeśli napad występuje tylko w jednej części ciała, nazywa się go napadem ogniskowym. Jeśli podczas napadu występują skurcze całego ciała, pacjent traci mocz i pojawia się piana w ustach, nazywa się to napadem uogólnionym.

W napadach uogólnionych wyładowania neuronowe występują w większości mózgu, podczas gdy w napadach regionalnych zajęty jest tylko jeden obszar mózgu (ogniskowy). W napadach ogniskowych świadomość może być włączona lub wyłączona. Napady, które zaczynają się ogniskowo, mogą stać się powszechne. Napady ogniskowe bada się w dwóch głównych grupach. Proste napady ogniskowe i złożone (złożone) napady stanowią te 2 podtypy napadów ogniskowych.

W przypadku prostych napadów ogniskowych ważne jest utrzymanie świadomości, gdyż pacjenci ci mogą w trakcie napadu reagować na pytania i polecenia. Jednocześnie osoby po prostym napadzie ogniskowym pamiętają proces napadu. W przypadku złożonych napadów ogniskowych następuje zmiana świadomości lub utrata przytomności, przez co osoby te nie są w stanie odpowiednio odpowiedzieć na pytania i polecenia podczas napadu.

Rozróżnienie tych dwóch napadów ogniskowych jest ważne, ponieważ osoby ze złożonymi napadami ogniskowymi nie powinny wykonywać takich czynności, jak prowadzenie pojazdów lub obsługiwanie ciężkich maszyn.

U pacjentów z padaczką, u których występują proste napady ogniskowe, mogą wystąpić pewne oznaki i objawy:

• Drganie lub drganie części ciała, takich jak ręce i nogi
• Nagłe zmiany nastroju, które pojawiają się bez przyczyny
• Problemy z mówieniem i rozumieniem tego, co się mówi
• Uczucie deja vu, czyli uczucie ciągłego przeżywania jakiegoś doświadczenia
• Nieprzyjemne uczucia, takie jak wzdęcia w żołądku (w nadbrzuszu) i szybkie bicie serca
• Halucynacje sensoryczne, błyski światła lub intensywne uczucie mrowienia, które pojawiają się bez żadnego bodźca w zakresie wrażeń takich jak węch, smak lub słuch

W złożonych napadach ogniskowych następuje zmiana poziomu świadomości danej osoby, a zmianom świadomości może towarzyszyć wiele różnych objawów:

• Różne odczucia (aura), które wskazują na rozwój napadu
• Puste spojrzenie w kierunku stałego punktu
• Bezsensowne, bezcelowe i powtarzalne ruchy (automatyzm)
• Powtarzanie słów, krzyki, śmiech i płacz
• Brak reakcji

W napadach uogólnionych wiele części mózgu odgrywa rolę w rozwoju napadów. Istnieje w sumie 6 różnych typów napadów uogólnionych:

• W przypadku napadu tonicznego występuje ciągły, silny i silny skurcz dotkniętej części ciała. Zmiany napięcia mięśniowego mogą powodować sztywność tych mięśni. Mięśnie ramion, nóg i pleców to grupy mięśni najczęściej dotknięte napadami tonicznymi. W przypadku tego typu napadów nie obserwuje się zmian w świadomości.

Napady toniczne występują zwykle podczas snu i trwają od 5 do 20 sekund.

• W przypadku napadów klonicznych mogą wystąpić powtarzające się rytmiczne skurcze i rozkurcze dotkniętych mięśni. Mięśnie szyi, twarzy i ramion są grupami mięśni najczęściej dotkniętymi w przypadku tego typu napadów. Ruchów występujących podczas napadu nie można dobrowolnie zatrzymać.

• Napady toniczno-kloniczne nazywane są także napadami typu grand mal, co po francusku oznacza poważną chorobę. Ten rodzaj napadu trwa zwykle od 1 do 3 minut, a jeśli trwa dłużej niż 5 minut, jest to jeden z nagłych przypadków medycznych wymagających interwencji. Skurcze ciała, drżenie, utrata kontroli nad jelitami i pęcherzem, gryzienie języka i utrata przytomności należą do objawów, które mogą wystąpić w przebiegu tego typu napadu.

Osoby, które mają napady toniczno-kloniczne, odczuwają po napadzie intensywne zmęczenie i nie pamiętają momentu, w którym zdarzenie miało miejsce.

• W przypadku napadu atonicznego, który jest innym rodzajem napadu uogólnionego, ludzie doświadczają krótkotrwałej utraty przytomności. Słowo atonia odnosi się do utraty napięcia mięśniowego, skutkującej osłabieniem mięśni. Kiedy ludzie zaczynają mieć tego typu napady, mogą nagle upaść na ziemię, jeśli stoją. Czas trwania tych napadów jest zwykle krótszy niż 15 sekund.

• Napady miokloniczne to rodzaj napadów uogólnionych charakteryzujący się szybkim i spontanicznym skurczem mięśni nóg i ramion. Ten typ napadu zwykle wpływa jednocześnie na grupy mięśni po obu stronach ciała.

• W przypadku napadów nieświadomości osoba przestaje reagować, a jej wzrok jest stale skupiony na jednym punkcie i następuje krótkotrwała utrata przytomności. Występuje szczególnie często u dzieci w wieku od 4 do 14 lat i nazywa się go również napadami petit mal. Podczas napadów nieświadomości, które zwykle ustępują przed 18. rokiem życia, mogą wystąpić takie objawy, jak mlaskanie wargami, żucie, ssanie, ciągłe poruszanie się lub mycie rąk oraz subtelne drżenie oczu.

W przypadku napadów nieświadomości znaczenie diagnostyczne ma fakt, że dziecko kontynuuje dotychczasową aktywność tak, jakby po tym krótkotrwałym napadzie nic się nie wydarzyło.

Istnieje również postać napadu somatosensorycznego, w którym występuje drętwienie lub mrowienie części ciała. W przypadku napadów psychicznych może pojawić się nagłe uczucie strachu, złości lub radości. Mogą mu towarzyszyć halucynacje wzrokowe lub słuchowe.

Jak zdiagnozować epilepsję?

Aby zdiagnozować padaczkę, należy dobrze opisać wzór napadów. Dlatego potrzebne są osoby, które widzą napad. Choroba jest monitorowana przez neurologów dziecięcych i dorosłych. W celu zdiagnozowania pacjenta można zlecić badania takie jak EEG, MRI, tomografia komputerowa i PET. Badania laboratoryjne, w tym badania krwi, mogą być pomocne, jeśli uważa się, że objawy padaczki są spowodowane infekcją.

Elektroencefalografia (EEG) jest bardzo ważnym badaniem w diagnostyce padaczki. Podczas tego badania czynności elektryczne zachodzące w mózgu można rejestrować dzięki różnym elektrodom umieszczonym na czaszce. Te czynności elektryczne są interpretowane przez lekarza. Wykrycie nietypowych czynności, różniących się od normalnych, może wskazywać na obecność epilepsji u tych osób.

Tomografia komputerowa (CT) to badanie radiologiczne umożliwiające obrazowanie przekrojowe i badanie czaszki. Dzięki tomografii komputerowej lekarze badają mózg przekrojowo i wykrywają cysty, guzy lub obszary krwawiące, które mogą powodować drgawki.

Rezonans magnetyczny (MRI) to kolejne ważne badanie radiologiczne, które pozwala na szczegółowe badanie tkanki mózgowej i jest przydatne w diagnostyce padaczki. Za pomocą rezonansu magnetycznego można wykryć nieprawidłowości, które mogą powodować rozwój padaczki, w różnych częściach mózgu.

W badaniu pozytonowej tomografii emisyjnej (PET) badana jest aktywność elektryczna mózgu przy użyciu niskich dawek materiału radioaktywnego. Po podaniu tej substancji drogą dożylną, oczekuje się, aż substancja przedostanie się do mózgu i za pomocą urządzenia wykonywane są zdjęcia.

Jak leczyć epilepsję?

Leczenie padaczki odbywa się za pomocą leków. Napadom padaczkowym można w dużym stopniu zapobiec, stosując leczenie farmakologiczne. Bardzo ważne jest regularne przyjmowanie leków przeciwpadaczkowych przez cały okres leczenia. Chociaż są pacjenci, którzy nie reagują na leczenie farmakologiczne, istnieją również rodzaje padaczki, które mogą ustępować wraz z wiekiem, np. padaczka dziecięca. Istnieją również typy padaczki utrzymujące się przez całe życie. Leczenie chirurgiczne można zastosować u pacjentów, którzy nie reagują na leczenie farmakologiczne.

Istnieje wiele leków przeciwpadaczkowych o wąskim spektrum działania, które mogą zapobiegać napadom:

• Leki przeciwpadaczkowe zawierające substancję czynną karbamazepinę mogą być korzystne w przypadku napadów padaczkowych pochodzących z obszaru mózgu zlokalizowanego pod kościami skroniowymi (płat skroniowy). Ponieważ leki zawierające tę substancję czynną wchodzą w interakcje z wieloma innymi lekami, ważne jest, aby informować lekarzy o lekach stosowanych w leczeniu innych schorzeń.

• Leki zawierające substancję czynną klobazam, pochodną benzodiazepiny, można stosować w leczeniu napadów nieświadomości i ogniskowych. Jedną z ważnych cech tych leków, które mają działanie uspokajające, nasenne i przeciwlękowe, jest to, że można je stosować również u małych dzieci. Należy zachować ostrożność, ponieważ po zastosowaniu leków zawierających te składniki aktywne mogą wystąpić ciężkie, alergiczne reakcje skórne, choć rzadkie.

• Diwalproex to lek działający na neuroprzekaźnik zwany kwasem gamma-aminomasłowym (GABA) i może być stosowany w leczeniu napadów nieświadomości, ogniskowych, złożonych ogniskowych lub wielokrotnych. Ponieważ GABA jest substancją o działaniu hamującym na mózg, leki te mogą być korzystne w kontrolowaniu napadów padaczkowych.

• Leki zawierające substancję czynną etosuksymid można stosować do kontrolowania wszystkich napadów nieświadomości.

• Innym rodzajem leków stosowanych w leczeniu napadów ogniskowych są leki zawierające substancję czynną gabapentynę. Należy zachować ostrożność, ponieważ po zastosowaniu leków zawierających gabapentynę może wystąpić więcej działań niepożądanych niż po innych lekach przeciwpadaczkowych.

• Leki zawierające fenobarbital, jeden z najstarszych leków stosowanych w leczeniu napadów padaczkowych, mogą być korzystne w przypadku napadów uogólnionych, ogniskowych i toniczno-klonicznych. Po zastosowaniu leków zawierających fenobarbital mogą wystąpić skrajne zawroty głowy, ponieważ oprócz działania przeciwdrgawkowego (zapobiegającego napadom) ma on długotrwałe działanie uspokajające.

• Innym rodzajem leków stabilizujących błony komórek nerwowych są leki zawierające substancję czynną fenytoinę, stosowane od wielu lat w leczeniu przeciwpadaczkowym.

Oprócz tych leków, u pacjentów, u których jednocześnie występują różne rodzaje napadów drgawkowych i u których napady rozwijają się w wyniku nadmiernej aktywacji różnych części mózgu, można zastosować leki przeciwpadaczkowe o szerszym spektrum działania:

• Clonazepam jest lekiem przeciwpadaczkowym będącym pochodną bezodiazepiny, który działa długotrwale i może być przepisywany w celu zapobiegania napadom mioklonicznym i nieświadomości.
• Leki zawierające substancję czynną Lamotrygina należą do leków przeciwpadaczkowych o szerokim spektrum działania, które mogą być korzystne w przypadku wielu rodzajów napadów padaczkowych. Należy zachować ostrożność, ponieważ po zastosowaniu tych leków może wystąpić rzadka, ale śmiertelna choroba skóry zwana zespołem Stevensa-Johnsona.

• Napady trwające dłużej niż 5 minut lub następujące po sobie bez dłuższego odstępu czasu pomiędzy nimi określa się jako stan padaczkowy. Leki zawierające lorazepam, kolejny składnik aktywny będący pochodną benzodiazepin, mogą być korzystne w kontrolowaniu tego typu napadów.

• Leki zawierające lewetyracetam stanowią grupę leków stosowanych w leczeniu pierwszego rzutu napadów ogniskowych, uogólnionych, nieświadomych i wielu innych typów. Kolejną ważną cechą tych leków, które można stosować we wszystkich grupach wiekowych, jest to, że powodują mniej skutków ubocznych niż inne leki stosowane w leczeniu padaczki.

• Oprócz tych leków do leków przeciwpadaczkowych o szerokim spektrum działania zaliczają się także leki zawierające kwas walproinowy działający na GABA.

Jak można pomóc osobie, która ma napad padaczki?

Jeśli w Twojej okolicy ktoś ma atak padaczki, powinieneś:

• Po pierwsze, zachowaj spokój i ułóż pacjenta w pozycji, która nie zrobi sobie krzywdy. Lepiej byłoby obrócić go na bok.
• Nie próbuj na siłę zatrzymywać ruchów, otwierać szczęki lub wystawiać języka.
• Poluzuj rzeczy pacjenta, takie jak paski, krawaty i chusty.
• Nie próbuj namawiać go do picia wody, może utonąć.
• Nie ma potrzeby resuscytacji osoby, która ma napad padaczkowy.

Na co powinni zwrócić uwagę pacjenci z padaczką:

• Weź leki na czas.
• Zachowaj kartę informującą, że masz epilepsję.
• Unikaj czynności takich jak wspinanie się na drzewa lub zwisanie z balkonów i tarasów.
• Nie pływaj sam.
• Nie zamykaj drzwi do łazienki.
• Nie stój długo przed stale migającym światłem, np. telewizorem.
• Możesz ćwiczyć, ale uważaj, aby nie doświadczyć odwodnienia.
• Unikaj nadmiernego zmęczenia i bezsenności.
• Uważaj, aby nie uderzyć się w głowę.

Jakich zawodów nie mogą wykonywać pacjenci z padaczką?

Pacjenci z padaczką nie mogą pracować w zawodach takich jak pilot, nurkowanie, chirurg, praca przy maszynach do cięcia i wiercenia, zawodach wymagających pracy na wysokościach, alpinizmie, prowadzeniu pojazdów, straży pożarnej oraz służbie policyjnej i wojskowej wymagającej użycia broni. Ponadto pacjenci z padaczką muszą informować swoje miejsca pracy o stanie związanym z chorobą.